کدهای رفتاری
کدهای رفتاری
بیگمان وضعیت مطلوب در هر سازمانی، به رفتار اعضای آن اعم از مدیران و کارکنان زیر مجموعه بستگی دارد. یکی از راههای گسترش و نهادینه سازی اخلاق در سازمانها، تبیین رفتارهای پذیرفته شده اخلاقی در موقعیتهای خاص در قالب کدهای اخلاقی است که محتوای آن بسته به فرهنگ، ارزشها و اقتضائات هر سازمانی متفاوت خواهد بود. کدهای اخلاقی به عنوان راهنمای عملی برای نشان دادن رفتارهای اخلاقی کارکنان در موقعیتهایی خاص شناخته می شوند. توجه به کدهای اخلاقی یا همان بایدها و نبایدها می تواند ضمن حفظ سودآوری و کارآمدی بنگاه، اعتماد و رضایت مشتریان را جلب کند. نبود کدهای رفتاری در یک سازمان میتواند منجر به چالشهای متعددی از جمله نبود آرمانها و ارزشهای مشترک، وجود اختلافات و ناهماهنگی در رفتار کارکنان سازمان، افزایش احتمال سوء تفاهمات و ناهماهنگیهای سازمانی، کاستی در توسعه فرهنگ سازمانی، کاهش اعتماد و ارتباط بین اعضای تیم و سختتر شدن راه دستیابی جمعی به اهداف سازمانی شود.
بهمنظور تدوین کدهای رفتاری مؤثر که واقعاً ارزشها و انتظارات سازمان شما را منعکس کند، باید گامهای زیر را طی نموده تا بتوان به چارچوبی ارزشمند از کدهای رفتاری در سازمان رسید.
.
گام 1: تدوین اهداف پروژه، تحلیل نیازهای سازمانی، اهداف و ارزشهای مشترک سازمان
در این گام مطالعه و بررسی اهداف کلان و استراتژِی های سازمان ضروری است و بایستی سند استراتژیک سازمان، بررسی و ماموریت(Mission)، چشم انداز(Vision) و ارزشهای سازمان(Values) استخراج گردد. همچنین تعیین اهداف اصلی طرح و تشریح ضرورت تدوین کدهای رفتاری برای سازمان نیز الزامی است.
گام 2: انجام مطالعات و پژوهشهای اولیه
در این گام باید پیشینه و مبانی نظری در حوزه اخلاق، ارزش و فرهنگ بررسی گردد. همچنین نیاز است کدهای رفتاری سازمانهای مشابه داخلی و خارجی، مرور و به روش تحلیل محتوا، بررسی گردند.
گام 3: شناسایی دقیق دغدغهها و نیازهای اخلاقی ذینفعان
در این مرحله با تشکیل جلسات کانونی و مصاحبه با کارکنان شرکت در سطوح مختلف، دغدغههای سازمان، معضلات اخلاقی فعلی سازمان و سایر الزامات اخلاقی، ارزشی و فرهنگی سازمانی در قالب مصاحبههای ساختار یافته و نیمه ساختار یافته مورد بررسی قرار میگیرند.
گام 4: تهیه پیشنویس اولیه کدهای رفتاری
در این گام با استفاده از رویکرد تحلیل مضمون (Thematic Analysis) مضامین ارزشی و اخلاقی حاصل از مصاحبهها و گروههای کانونی بررسی شده و پیشنویس اولیهای از کدهای رفتاری تدوین میگردد.
گام 5: بازنگری و اولویت بندی کدهای رفتاری
در این مرحله بر اساس میزان اهمیت، میزان تکرار دادهها و همچنین نظرات خبرگان، کدهای رفتاری تدوین شده در گام قبلی اولویت بندی می شوند.
گام 6: تصویب سند نهایی تهیه شده
کدهای رفتاری تدوین را باید با نظر مدیران ارشد نهایی نموده تا ضمانت اجرایی پیدا کنند.
گام 7: جاری سازی کدهای رفتاری در سازمان
کدهای رفتاری تدوین شده را باید به همه ذینفعان مربوطه ابلاغ کرده و اطمینان حاصل نموده که اهمیت و پیامدهای آن را درک میکنند. بیان انتظارات رفتاری در قالب فرم های موافقتنامه عملکرد، یکی از بهترین روش ها برای پیادهسازی بهینه کدهای رفتاری در سازمان است.
کدهای رفتاری به عنوان یک ابزار مهم برای تعیین انتظارات رفتاری و اخلاقی در سازمانها عمل میکنند و نقش مهمی در حفظ یک محیط کاری سالم و اخلاقی دارند. بنابراین، فقدان این کدها میتواند تأثیرات منفی قابل توجهی بر کاهش اعتماد و وفاداری، کاهش اخلاق حرفهای، کاهش رضایت شغلی و بهرهوری، افزایش رفتارهای نامناسب در سازمان، بروز رفتارهای ضد شهروندی سازمانی و…در سازمان داشته باشد.
با پیادهسازی کدهای رفتاری، اعضای سازمان درک درست و مشترکی از اصول اخلاقی پیدا کرده و این باعث افزایش بهرهوری و کاهش تعداد خطاها در انجام کارها میشود. افراد با داشتن یک رهنمود رفتاری مشترک، به صورت هماهنگتر و سازمانیافتهتر کار میکنند و این تأثیر مثبتی بر روند کاری و عملکرد سازمان دارد. این نوع انضباط و هماهنگی موجب ایجاد یک فرهنگ کاری مثبت، افزایش ارتباطات، و بهبود کیفیت خدمات و محصولات در سازمان میگردد.